Artisplein *

Artisplein *, Elvira Sweet, Eberhard van der Laan en anderen, 17 juni 2013

Natuur is de leermeesteres van alles

De eerste steen voor het openbare Artisplein
waar natuur, cultuur en wetenschap
samenkomen in een nieuwe publieke ruimte
werd gelegd op 17 juni 2013 in het 175ste jaar van
Natura Artis Magistra

Datum van steenlegging

17 juni 2013

Steenlegger(s)

Elvira Sweet, Eberhard van der Laan en anderen

Achtergrond steenlegger(s)

Elvira Sweet, gedeputeerde van de provincie Noord-Holland (2011-maart 2015).
Eberhart van der Laan, burgemeester van Amsterdam (van 7 juli 2010 tot aan zijn overlijden op 5 oktober 2017.


Pand

Het Artisplein ligt aan de Plantage Kerklaan, hoek Plantage Middenlaan. Dit kleine stadsplein is verrezen op de plek van het gebouw van het voormalige Geologisch Museum. Rond het plein, een ontwerp van landschapsarchitect Michael van Gessel, staan de Ledenlokalen, Micropia en binnenkort ook het Groote Museum. Vanaf het plein heeft men uitzicht op een grote volière met Nederlandse watervogels en de flamingovijver.


Steen

Over de plechtige onthulling van de gedenksteen schreef Artis in haar Jaarverslag 2013 (p. 5):

‘Op 17 juni werd het startsein gegeven voor een belangrijk moment in de vernieuwingen van Artis: de realisatie van het groene, openbare Artisplein én de herbestemming van de Ledenlokalen. Mevrouw Elvira Sweet, gedeputeerde van de Provincie Noord-Holland, de heer Eberhard van der Laan, burgemeester van Amsterdam en vertegenwoordigers van de BankGiroLoterij, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Koninklijke DSM N.V. onthulden een plaquette die onderdeel wordt van het plein. ‘

Natura Artis Magistra

‘De natuur is de leermeesteres van de kunst’. Onder ‘kunst’ kan ook verstaan worden ‘wetenschap’. Deze Latijnse spreuk is afkomstig van de drie stichters van de dierentuin die al snel Artis zou gaan heten: G.F. Westerman, J.W.H. Werlemann, en J.J. Wijsmuller. Deze heren wilden een dierentuin stichten die openbaar toegankelijk was (dus geen privétuin, zoals toen gebruikelijk was). Daartoe richtten zij in 1838 het Zoölogisch Genootschap Natura Artis Magistra op. Daaraan ging  een periode vooraf van interesse kweken en fondsen werven bij met name de gegoede burgerij. Het genootschap gaf daartoe een prospectus uit, met als kop ‘Natura Artis Magistra’. Men kocht een fraaie tuin aan de Middenlaan in de Plantage, een groene buitenwijk van Amsterdam. Geleidelijk aan werden verschillende collecties toegevoegd, door aankoop en schenking. Dit betrof zowel levende have als natuurhistorische schatten; velen daarvan verhuisden later weer naar meer gespecialiseerde musea. In 1938 ging het slecht met Artis; er waren hoge schulden, achterstallig onderhoud en dalende bezoekersaantallen. Faillissement en sluiting werd voorkomen door de grond en de gebouwen aan de gemeente Amsterdam te verkopen. Artis bleef eigenaar van de dieren.

In 1963 eerde de stad Amsterdam de eerste oprichter van Artis G.F. Westerman met het hernoemen van de Plantage Prinsenlaan tot Plantage Westermanlaan.

Van 1992 tot 2013 zat in een voormalig kantoorgebouw (het witte gebouw aan de Plantage Middenlaan) het Geologisch Museum. Op deze plek ligt nu het nieuwe Artisplein.