Den 10en November 1928
Is deze gedenksteen
gelegd door
A.K. Kuiper
Geb. 28 Augustus 1922
Datum van steenlegging
10 november 1928Steenlegger(s)
A.K. KuiperAchtergrond steenlegger(s)
Abraham Kornelis Kuiper (Arnhem 28 augustus 1922-Overveen 23 oktober 1943) kwam uit een strijdbare familie.Hij was een kleinzoon van de bekende Doopsgezinde predikant (en naamgenoot) Abraham Kornelis Kuiper (Amsterdam 20 september 1864-1944). Grootvader Kuiper kwam uit een oud Fries doopsgezind geslacht. Van 1901 tot 1930 was A.K. Kuiper predikant bij de Doopgezinde Gemeente in Amsterdam. Naast een begenadigd en geliefd predikant en redenaar was hij zeer sociaal bewogen. Hij was onder meer pleitbezorger van geweldloosheid, voor zover dat verantwoord was. In de jaren 1920-1930 was hij lid van het hoofdbestuur van de beweging 'Kerk en Vrede'.
Zoon Taco Kuiper (Rotteralle (Fr) 1894-1945) was de vader van Abraham Kornelis, de eerste-steenlegger van Karperweg 5. Taco was een overtuigd communist en idealist; in 1931 sloot hij zich aan bij de communistische partij. Na de oorlog raakte hij zwaar teleurgesteld in zijn idealen, die hij niet zag waargemaakt. De historicus Wiebe de Graaf, Taco's achterkleinzoon, schreef zijn biografie, 'Taco Kuiper en de dood, 1894-1945'.
Pand
Dit Wijkgebouw maakt deel uit van een woonblok gelegen tussen Amstelveenseweg, Pieter Lastmankade, Karperstraat en Karperweg, ontworpen door architect Cornelis K. Kruyswijk (1884-1935). Het pand is in 1928 gebouwd in de kloeke bakstenen stijl van de Amsterdamse school. Volgens de leer der Doopsgezinden mogen hun kerken (Vermaningen) niet als zodanig opvallen; boven de toegang staat alleen in fraaie smeedijzeren letters 'Wijkgebouw/ Der Vereenigde Doopsgezinde Gemeente'. 'Wijkgebouw' staat hier voor 'kerkgebouw'. Kruyswijk werkte vaak in opdracht van de Hervormde kerk en ook van kleinere protestante gemeenten. Het kerk-/verenigingsgebouw heeft de voor Kruyswijks kerkstijl kenmerkende halfronde deuren.De kerkzaal was tot in de jaren '80 in gebruik. In 2014 verkocht de gemeente de zaal. Het gebouw heeft nu een woonfunctie.
Studentenverzet
In het begin van de oorlog traden de twee oudste zoons van Taco, Bram en Sape, toe tot het studentenverzet. In de zomer van 1940 werd in Amsterdam de linkse studenten-verzetsgroep CS-6 opgericht. De oprichters waren de broers Gideon (1921-Overveen 1 oktober 1943) en Jan Karel Boissevain (1920-Overveen 1 oktober 1943). De groep was ontstaan op het adres Corellistraat 6 (vandaar: CS-6).
Abraham (Bram) Kornelis was student biologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij woonde met andere studenten in het Amsterdamse Nieuwe Suyckerhofje aan de Prinsengracht. Veel van zijn medebewoners waren ook actief in het studentenverzet. De groep bereidde onder andere sabotageactiviteiten voor en regelde valse persoonsbewijzen voor onderduikers en joden die wilden vluchten. Op 2 april 1940 werd Bram Kuiper met een aantal anderen door de Sicherheitzpolizei gearresteerd. Na te zijn vrijgelaten weigerde Bram de loyaliteitsverklaring te tekenen (dit was een schriftelijke verklaring waarin de student beloofde ‘zich te onthouden van iedere tegen het Duitse rijk enzovoort gerichte handeling’.Wie niet tekende werd opgepakt voor Arbeitseinsatz). Uiteindelijk belandde Bram in het Huis van Bewaring in Amsterdam. Hij werd ter dood veroordeeld en op 23 oktober 1943 in de duinen bij Overveen doodgeschoten. Bram Kuiper werd 22 jaar oud. Zijn broer Sape Kuiper werd op 1 oktober 1943 gefusilleerd, op de leeftijd van 19 jaar. De twee broers liggen begraven op de Erebegraafplaats Bloemendaal in de Kennemerduinen, Overveen. Op de site van deze stichting zijn van beiden een foto en verdere informatie te vinden.
Het Nationaal Holocaust Museum in Amsterdam toont een kunstobject van de kunstenaar Willem Volkersz, ‘In Memoriam’. Het is een constructie van houten koffers. Elke koffer vertegenwoordigt een in de oorlog omgekomen (oud-)leerling van de Eerste Montessorischool (nu 1ste Montessori Openbare Basisschool De Wielewaal), Corellistraat 1. Bram en Sape Kuiper waren leerlingen van deze school.
Bronnen
https://amsterdamse-school.nl/objecten/gebouwen/blok-amstelveenseweg-karperstraat-amsterdam.
https://archief.amsterdam/inventarissen/overzicht/1120. Inleiding Archief van de Verenigde Doopsgezinde Gemeente van Amsterdam en rechtsvoorgangers, 1593-1955.
https://reliwiki.nl. Amsterdam, Karperweg 5, Doopsgezinde kerk.
https://www.oorlogsgravenstichting.nl.
https://www.joodsmonument.nl
Wiebe de Graaf, Taco Kuiper en de dood, 1894-1945 (Spectrum 2016).